نام: محمّد
نام پدر: امام حسن عسكرى(ع)
نام مادر: نرجس( نرگس)
القاب: حجت، خاتم، صاحب الزّمان، قائم، منتظَر، و از همه مشهورتر مهدى
شكل: چون ستاره درخشان نورانى، و داراى خالى سیاه بر گونه راست
زاد روز: شب نیمه شعبان 255، هنگام طلوع فجر
زادگاه: شهر سامراء
غیبت صغرى: از سنّ پنج سالگى به مدّت 69 سال
غیبت كبرى: با در گذشت چهارمین نماینده و سفیر آن حضرت از سال 329 آغاز گردید; و تا به هنگام فرمان الهى مبنى بر اجازه ظهور و قیام آن بزرگوار، همچنان ادامه خواهد داشت.
محل ظهور: مكّه معظّمه.
محل بیعت: مسجدالحرام، میان ركن و مقام.
یادگار أنبیاء: انگشتر سلیمان در انگشت او، عصاى موسى در دستش، و بطور خلاصه آنچه خوبان همه دارند او تنها دارد.
یاران: سیصد و سیزده نفر( به عدد اصحاب بدر)، افرادى باشند كه هسته مركزى زمامدارى او را تشكیل دهند; و در حقیقت كارگردانان اصلى قیام مهدى(ع)، و كارگزاران درجه اوّل انقلاب جهانى اسلام خواهند بود كه از اطراف جهان به دور حضرتش گرد آیند.
مركز حكومت: مسجد كوفه، مركز خلافت و حكومت جدّ بزرگوارش على(ع) .
وزیر و معاون: عیسى(ع) از آسمان فرود آید و به عنوان وزیر با حضرتش همكارى نماید.
بركات حكومت و رهبرى او: درهاى خیر و بركت از آسمان به روى مردم گشوده شود; عمرها به درازا كشد; مردم همه در رفاه و بى نیازى بسر برند; شهرها همه بر اثر آبادانى و سرسبزى به هم پیوسته گردند، آنچنان كه مسافران را به برداشتن توشه نیازى نخواهد بود; و اگر زنى یا زنانى تنها از مشرق به مغرب روند كسى را با آنها كارى نباشد.
مهدی کیست؟
از جابر بن عبدالله انصاری که گفته است از رسول خدا پرسیدم که من خدا ورسول او را میدانم ومی شناسم ام اولوالامر را نمی دانم. آن حضرت فرمود:ای جابر ایشان خلفای من وامامان مسلمان بعد از من، اول ایشان علی بن ابیطالب(ع) وبعد از آن حسن بن علی(ع) وبعد از آن حسین بن علی(ع) وبدنبال او محمد بن علی واو در تو رات معروف است به باقر وتو او را دریابی.ای جابر، چون او را بینی سلام من را به او برسان وبعد از آن یک یک ائمه را نام میبرد تا آنکه چون به حجت قائم( عج) رسید ؛ فرمود که نام او نام من باشد وکنیه من کنیه او وحجت خدا است وبقیة الله ؛ او در میان مردمان، حق تعالی مشارق ومغارب را توسط او بگشاید واو از شیعه خود عنایت گردد.
ولادت حضرت مهدی(عج):
در سال 255(ه. ق)، در سپیده دم روز جمعه، پانزدهم ماه شعبان در شهر سامراپایتخت عباسیان، دوازدهمین اختر آسمان امامت وولایت حضرت حجة بن الحسن المهدی(عج) در خانه امام حسن عسگری دیده به جهان گشود. نامش، نام پیامبر - کنیه اش، کنیه پیامبر - ابوالقاسم - مادرش نرجس ونام پدر بزرگوارش امام حسن عسگری(ع) است. آن یادگار الهی حجت، قائم، خلف صالح، صاحب الزمان وبقیة الله لقب گرفته است و مشهورترین لقبش حضرت مهدی است.
و لادت با سعادتش از دشمنان پنهان مانده ونام ونشانش از بدخواهان در نهان، زیرا حکومت خون آشام وقت ودستگاه ستمگر خلافت، سخت در پی او ومشتاق یافتن ونابود ساختنش بود. تمام نیروی خود را در اطراف خانه امام حسن عسگری( ع) متمرکز کرده ودهها جاسوس به کار گرفته بود، بر هر جاسوسی، جاسوسی دیگر گمارده بود تا از ولادت ولی خدا حضرت بقیة الله(عج) آگاه شده، نو رخدا را خاموش کند، ولی مشیت خداوند برآن تعلق گرفته بود که حجت خو را از گزند دشکنان حفظ کند.
احادیثی از شخصیت امام مهدی(عج):
مهدی مردی است از فرزندان من که چهره اش چون اختر تابناک است. ( پیامبر اکرم(ص) )
مهدی طاووس بهشتیان است. ( پیامبر اکرم(ص) )
با مهدی ما حجتها گسسته میشود. او پایان بخش سلسله امامان، نجات بخش امت واوج نور وراز نهان است. ( امام علی(ع))
اگر او [ امام زمان(عج) ] را دریابم تمام عمر به او خدمت میکنم. ( امام صادق(ع) )
من یادگار خدا در زمین وجانشین وحجت او بر شما هستم.( امام مهدی(عج))
من مایه امان اهل زمینم ؛ چنانکه ستارگان مایه امان اهل آسمان اند.( امام مهدی(عج) )
غیبت:
این مولود مسعود دو غیبت دارد:
نخست غیبت صغرییا کوتاه مدت - که بعد از شهادت امام حسن عسگری(ع) ( هشت ربیع الاول سال 260 ه.ق ) ( زمان 6 سالگی حضرت) آغاز شد وتا سال 329 ه.ق ادامه یافت. در این دوره که 74 سال طول کشید شیعیان میتوانستند توسط سفیران چهارگانه اش با آن حضرت تماس بگیرند وبا وی ارتباط برقرار کنند. این چهار تن نایب خاص، که شیعیان میتوانستند در دوران غیبت صغری توسط آنها با حضرت مهدی(عج) تماس بگیرند ومشکئلات خود را به ناحیه متقدسه برسانند وپاسخ‌هاس لازم را دریافت نمایند، عبارتند از: جناب عثمان بن سعید عمروی، محمد بن عثمان بن سعید، حسین بن روح نوبختی وعلی بن محمد مسعودی، که با رحلت او باب ( نیابت خاص ) بسته شد. پس از آن، غیبت کبری آغاز شد که از سال 329 ه.ق تا کنون استمرار یافته است، وپایانش بر کسی جز خداوند آشکار نیست. در این دوره سفیر ونایب خاصی برای آن حضرت نیست و راه تماس رسمی وآشکار برای مردم وجود ندارد وبر آنهاست که از نواب عام امام(ع) - یعنی از فقهای پارسا وخویشتن دار- پیروی کنند.
در هر حال، نهان زیستی آن حضرت بدین معناست که دور از چشم مردمان ولی در زیر همین آسمان کبود بسر میبرد. اگر برخوردی هم برایش پیشامد کند، اغلب ناشناخته میماند ودیدار‌هایش با شیعیان تنها به اذن خداست.
دوران غیبت کبری امام معصوم، دوران آماده نبودن شرایط سیاسی واجتماعی جامعه اسلامی برای پذیرش وجود علنی وآشکار امام معصوم است.
امام حسن مجتبی(ع) درباره غیبت طولانی( کبری) حضرت مهدی(عج) چنین میفرماید: به درستی که خداوند، تولد او را پنهان نگه میدارد وشخص او را غایب میکند تا این که هنگام خروج وقیام، بیعت هیچ کس بر گردن او بنا شد. او نهمین فرزند بردارم حسین است فرزند سرور کنیزان، خداوند عمرش را در هنگام غیبتش طو لانی میگرداند، سپس او را با قد رت خود همانند یک جوان کمتر از چهل ساله آشکار خواهد ساخت.
احادیثی از غیبت امام مهدی(عج):
قائم را دو غیبت است: در یکی از آنها( از بس طولانی است) درباره اش گفته میشود: [ او مرد ومعلوم نیست به کدام وادی رفته است.] ( امام باقر(ع) )
قائم را دو غیبت است: یکی طولانی ودیگری کوتاه. در غیبت نخستین جایگاه آن حضرت را شیعیان خاص او میدانند، و در غیبت نخستین جایگاه آن حضرت را شیعیان خاص او میدانند، در غیبت دوم از جایگاه او کسی جز خدمتکارانش، که بر دین اویند، آگاه نیست.( امام صادق(ع) )
چگونگی بهره مندی از وجود من در دوران غیبتم، همچون بهره‌ای است که از خورشید میبرند، آن گاه که ابر آن را از دیدگان نهان میکند.( امام مهدی(عج) )
ظهور چیست؟
ظهور واژه‌ای در زبان عربی است که برگرفته از کلمه ظهر میباشد، زبان شناسان عربی ( ظهر ) را حاکی از هر نوع بروز وآشکار شدن که همراه با قدرت وقوت باشد، دانسته اند. به واژه ظهور در ایات وروایات نیز اشاره شده، چنانچه در قرآن کریم هم در آیه شریفه ( هو الذی ارسل رسل بالمهدی ودین الحق... ) یعنی ( اوست که پیامبر خود را برای هدایت ودین حق فرستاد تا او را بر تمام ادیان چیره سازد اگر چه مشرکان نپسندند ) که در یک معنا پدیدار شدن با قدرت وشکوه است. در این آیه ظهور به دین اسلام وحقایق قرآن ومعارف اسلامی نسیت داده شده است.
احادیثی از ظهور امام مهدی(عج):
هرگاه آواز دهنده‌ای از آسمان آواز داد که. ( همانا حق در میان خاندان محمد است )، در آن هنگام نام مهدی بر سر زبان‌های مردم میافتد واز جام محبت او مینوشند وجز نام او بر زبان ندارند. ( امام علی(ع) )
خداوند قائم ما را از پس پرده غیبت بیرون میآورد وآنگاه او را از ستمگران انتقام میگیرد. ( امام حسین(ع) )
آنگاه کا برپادررنده عدالت(امام مهدی عج) قیام کند، عدالتش نیکوکار وبدکار را فر میگیرد. ( امام حسین(ع) )
آنگاه که قائم ما قیام کند، خدا آفت را از شیعیام ما بزداید ودلهایشان را چون پاره‌های آهن [ استوار ] سازد.( امام سجاد(ع) )
منم که زمین را از عدالت لبریز میکنم، چنانکه از ستم آکنده است. ( امام مهدی(عج) )
انتظار:
شما امیدوار فرج وگشایش الهی باشید واز کمکهای خداموند نومید نگردید ؛همانا برترین اعمال نزد خالق یکتا انتظار فرج است.
احادیثی از انتظارفرج:
برترین اعمال امت من انتظار فرج است. ( پیامبر اکرم(ص) )
در انتظار فرج باشید واز رحمت خدا نومید نشوید. ( امام علی(ع) )
آن که منتظر فرج ما است، همچون کسی است که در راه خدا در خون خود تپیده باشد. ( امام علی(ع) )
منتظران ظهور امام مهدی(عج) برترین اهل هر زمان اند. ( امام سجاد(ع) )
در شب و روزت منتظر فرج مولایت باش. ( امام صادق(ع) )
آنکه به ما ایمان آورد وسخن ما را تصدیق کند منتظر امر [ فرج ] ما باشد، همچون کسی است که زیر پرچم قائم به شهادت برسد. ( امام صادق(ع))
منتظر ظهور امام دوازدهم مانند کسی است که در رکاب پیامبر خدا شمشیر کشیده است واز ایشان دفاع میکند. ( امام صادق(ع))
ویژگى‌هاى حضرت مهدى(عج)
(مَن یُعَظِّمْ شَعائِراللّه فَاِنَّها مِن تَقْوى القُلوبِ...)
خوشا به حال كسى كه شعائر دین خدا را بزرگ و محترم شمارد; زیرا این صفت، ویژگى دل‌هاى پرهیزگار است.
هشتم ربیع الاول شهادت مظلومانه امام حسن عسكرى(علیه السلام)آغاز دوره امامت امام مهدى(عج)، از حوادث مهم و حساس تاریخ تشیع به شمار مى رود. با گرامى داشت خاطره این روز باشكوه، مطلب زیر را با هدف آشنایى بیشتر با شخصیت آخرین حجت خدا در روى زمین و اظهار ارادت به پیشگاه آن حضرت تقدیم مى داریم. امید است همیشه یاد آن عزیز پنهان در پس پرده غیبت را در دل‌هایمان زنده داریم و از وظایف خطیر خویش در این دوره سرنوشت ساز غافل نباشیم.
اصل امامت:
مقوله امامت و جانشینى پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم)، همواره به عنوان یكى از مباحث مهم اعتقادى مسلمانان در طول تاریخ مطرح بوده است. در دیدگاه شیعه، اهداف نزول كتاب‌هاى آسمانى و ارسال پیامبران الهى، هنگامى به طور كامل تحقق مى یابد كه ختم نبوت با نصب امام معصوم همراه باشد. امام همه ویژگى‌هاى پیامبر به جز دریافت وحى را داراست كه با ولایت تكوینى(قدرت بر تصرف در نظام هستى) و ولایت تشریعى(تبیین و تفسیر آیات و احكام الهى) و از بین بردن نارسایى‌هاى موجود، زمینه را براى رسیدن انسان به كمال معنوى فراهم مى كند.
پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم)، در سال دهم هجرى، هنگام بازگشت از حجة الوداع، با نازل شدن آیه (الیوم اكملت لكم دینكم واتممت علیكم نعمتى)() از سوى خداوند مأمور شدند در محلى به نام (غدیر خم)، انتصاب على بن ابى طالب(علیه السلام)به مقام امامت را به آگاهى مردم برسانند. ابو جعفر محمّد بن جریر طبرى; تفسیرگر و تاریخ نگار نام دار اهل سنت در اشاره به این واقعه مى نویسد:
(پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) ]در منطقه غدیر خم[ فرمودند: جبرییل از سوى خداوند دستور آورد كه در این جایگاه بایستم و به سفید و سیاه اعلام كنم كه على بن ابى طالب(علیه السلام)، برادر من، وصى من، جانشین من و امام پس از من است).
البته آن چه گفته شد به اعلام همگانى و رسمى و بیعت گرفتن از مردم مربوط است; زیرا رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) در دوران رسالت، بارها با بیان تعداد امامان و نام بردن از آنان، مسأله امامت را تبیین كرده بودند. هنگامى كه آیه (یا ایها الذین امنوا اطیعواللّه و اطیعوالرسول واولى الامر منكم)() نازل شد، جابر بن عبداللّه انصارى از پیامبر پرسید: (اولى الامر) كه اطاعت شان در ردیف اطاعت شما به حساب آمده است، چه كسانى هستند؟ پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم)در پاسخ فرمودند: (آنان جانشینان من و پیشوایان مسلمانان هستند. نخستین آنان، على بن ابى طالب و پس از او فرزندش، حسن و... به این ترتیب یكایك ائمه اطهار(علیهم السلام) را نام بردند. هنگامى كه به امام دوازدهم رسیدند، با این تعبیر از ایشان یاد كردند كه: (ثم سّمى محمّد و كنیّى حجة اللّه فى ارضه و بقیّة فى عباده ابن الحسن بن على...; سپس هم نام محمّد، هم كنیه من، حجة اللّه و بقیة اللّه در بین مردمان، فرزند حسن به على(علیه السلام)هستند...).
ویژگى‌هاى حضرت مهدى(عج):
تحصیل كمال واقعى انسان، پس از ختم نبوت، به پیروى از رهنمودهاى امام هر عصر وابسته است كه پیروى نیز بدون معرفت و شناخت امام ممكن نیست. از این رو، شناخت ویژگى‌ها و اوصاف ائمه اطهار(علیهم السلام)در سیر تكامل فردى و اجتماعى افراد و تحقق ایمان صحیح اهمیت دارد. به گونه اى كه با تعابیر گوناگون از پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم)روایت شده است:
من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیة.
هر كس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است.
بدیهى است شناخت امام، مراتبى دارد كه هر مرتبه از آن، به بخشى از نیازهاى افراد در زمینه‌هاى خاص پاسخ مى گوید و آنان را به معرفت و كمال رهنمون مى سازد.
الف) نسب حضرت مهدى(علیه السلام):
پدر بزرگوار ایشان، امام حسن عسكرى(علیه السلام)، امام یازدهم شیعیان است كه در سال 232 ه ق. در شهر مدینه متولد شد و در سال 260 ه ق در سامرا به شهادت رسید.
مادر امام زمان(علیه السلام)، نرجس خاتون از طرف پدر، دختر یشوعا پسر قیصر روم شرقى و از طرف مادر، از نوادگان شمعون یكى از حواریون حضرت عیسى(علیه السلام) است كه در واقعه معجزه مانندى، از روم به مدینه منتقل و سپس در خانه امام‌هادى(علیه السلام)، تحت نظر حكیمه خاتون، دختر امام جواد(علیه السلام)، با احكام اسلام آشنا مى شود. آن گاه امام‌هادى(علیه السلام)، او را به همسرى حضرت عسكرى(علیه السلام) در مى آورند و بدین ترتیب، این بانوى پاك دامن به افتخار مادرى مهدى آل محمّد(علیه السلام) نایل مى گردد. این بانوى پرهیزكار به روایتى در سال 261 هجرى و بنابر نقل دیگر، یك سال پیش از شهادت امام عسكرى(علیه السلام)، از دنیا رفته اند. قبر شریف این بانوى پرهیزگار، در كنار مرقد مطهر امام یازدهم(علیه السلام)در سامرا قرار دارد.
ب) ولادت حضرت مهدى(علیه السلام):
خلفاى عباسى از طریق روایات زیادى كه از پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) و ائمه اطهار(علیهم السلام) در باره امام مهدى(علیه السلام)نقل شده بود، بر این حقیقت كاملا آگاه بودند كه به زودى در خاندان اهل بیت(علیهم السلام)، نوزادى چشم به جهان خواهد گشود كه بساط ظلم و فساد نظام‌هاى خود كامه را از جوامع بشرى برخواهد چید. بر این اساس، دستگاه حاكم از زمان امام نهم(علیه السلام) به بعد، آن بزرگواران را بیش از پیش زیر نظر گرفته بود. حتى امام‌هادى(علیه السلام) و فرزندش امام عسكرى را از مدینه به سامرا(مركز خلافت عباسى) انتقال دادند تا اعمال و رفتار آنان را كنترل كنند. این فشارها در زمان امامت امام یازدهم به اوج خود رسید و ارتباط آن حضرت را با شیعیان به حداقل رساند. سردمداران حكومت عباسى، بارها او را به زندان منتقل مى كردند و گاه و بى گاه به خانه اش یورش مى بردند و به بازرسى مى پرداختند تا بلكه به آن نوزاد دست یابند. اما مشیّت خداوند آن بود كه به مصداق (یریدون لیطفوا نورالله بافواههم والله متم نوره و لوكره الكافرین)،() این مولود مبارك در این خاندان وحى و نبوت، چشم به جهان گشاید.
در شب نیمه شعبان سال 255 ه ق، در حالى كه اصلا آثار حمل در مادر بزرگوارشان دیده نمى شد، آن امام همام، به عرصه وجود گام نهادند. به این ترتیب در آن شرایط بسیار سخت و آكنده از رعب و وحشت، وعده خداوند تحقق یافت و دوازدهمین ستاره بر حق امامت با طلوع خویش، افول حاكمیت ستم گران را نوید داد.
با وجود مخفى بودن تولد این مولود، امام عسكرى(علیه السلام) براى اتمام حجت و پیش گیرى از انحراف‌هاى بعدى، خبر تولد امام دوازدهم را به دوستان و خویشاوندان و شیعیان خاص رساندند و حتى به برخى از آنان، امام(علیه السلام) را نشان دادند. براى مثال، احمد بن اسحاق قمى یكى از بزرگان شیعه مى گوید: خدمت امام عسكرى(علیه السلام) شرفیاب شدم و خواستم در باره جانشین آن حضرت پرسش كنم. وقتى به حضور آن حضرت رسیدم، بى آن كه من، پرسش خود را مطرح كنم، به من فرمودند:
(اى احمد! خداى متعال از هنگامى كه آدم را آفرید، زمین را از حجت، خالى نگذاشته است و تا قیامت نیز آن را از حجت خالى نخواهد گذاشت. براى وجود حجت خداست كه بلاها از اهل زمین، دفع مى شود و نعمت‌هایى چون باران بر آنان نازل مى شود و زمین، بركت و نعمت‌هاى موجود در خود را به انسان‌ها ارزانى مى دارد).
اسحاق بن احمد قمى مى پرسد: مولاى من! امام پس از شما كیست؟ به دنبال این پرسش، امام به اندرون خانه وارد شدند. سپس در حالى كه پسرى در حدود سه ساله و هم چون ماه نورانى شب چهارده را در بغل داشتند، بیرون آمدند. آن گاه به من فرمودند:
(اى احمد! اگر تو نزد خداى متعال و حجت‌هاى او گرامى نبودى، پسرم را به تو نشان نمى دادم; همانا او هم نام رسول خدا(صلى الله علیه وآله وسلم) و هم كنیه اوست. او همان كسى است كه زمین را از عدل و داد پر خواهد ساخت. مَثل او در این امت، مَثل حضرت خضر(علیه السلام) است. به خداسوگند! او به زودى غایب خواهد شدو دوره غیبت او به اندازه اى طول مى كشد كه بیشتر مردم به گمراهى و هلاكت گرفتار مى شوند. تنها كسانى كه خداوند توفیق پایدارى در امامت را به آنان ارزانى داشته است، نجات مى یابند).
احمد بن اسحاق مى گوید: سرورم! آیا نشانه اى هم وجود دارد تا به كمك آن، بیشتر اطمینان قلبى پیدا كنم؟ در این هنگام آن پسر بچه زیبا و نورانى، با لهجه عربى بسیار فصیح به آرامى فرمودند:
(منم بقیة الله در زمین; همان كسى كه از دشمنان خدا انتقام مى گیرد. اى احمد بن اسحاق! پس از آن كه خود او را زیارت كردى، در پى اثر و نشانه دیگرى نگرد...).()
ج) امامت حضرت مهدى(علیه السلام):
پیشتر اشاره شد كه پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) و ائمه اطهار(علیهم السلام)، با تعابیر گوناگون به مسأله امامت حضرت مهدى(علیه السلام)اشاره كرده و تقریباً اطلاعات لازم را در باره چگونگى تولد، وقایع زندگى و ویژگى‌هاى حكومت آن حضرت در اختیار مردم قرار داده بودند. براى مثال، در یك مورد، پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) خطاب به على(علیه السلام) فرمودند:
(امامان پس از من دوازده نفرند كه اولى آنها تو هستى و آخر آنها قائمى است كه خداوند به دست او، شرق و غرب عالم را خواهد گشود)().
و یا در جاى دیگر مى فرمایند:
(... نهمین نفر از امامان، قائم اهل بیت من و مهدى این امت است كه در رفتار و گفتار و كردار، شبیه ترین مردم به من است. او پس از یك غیبت طولانى و حیرت و سرگردانى ظهور خواهد كرد و دین خدا را در سرتاسر عالم، حاكمیت خواهد بخشید. او با نصرت و تأییدهاى پى در پى خداوند متعال، زمین را پر از عدل و داد خواهد ساخت همان گونه كه پیش از آن، از ظلم و ستم پر شده است).()
بنابراین به دلیل شرایط خفقان بارى كه خلفاى عباسى ایجاد كرده بودند، حضرت مهدى(علیه السلام) پس از تولد، یك دوره زندگى نیمه مخفى را آغاز كردند. در این دوره كه تا شهادت امام عسكرى(علیه السلام)، ادامه داشت، تعداد بسیار اندكى از شیعیان، به دیدار ایشان نایل شدند از آن پس، دوره امامت امام دوازدهم(علیه السلام) و مرحله خطیر زندگى آن حضرت كه به دوره غیبت معروف است، آغاز مى شود.
مسأله اقامه نماز بر پیكر مطهر امام عسكرى(علیه السلام) توسط حضرت مهدى(علیه السلام)، سبب روشنگرى مردم شد و از انحراف‌هاى بعدى در مسأله امامت جلوگیرى كرد. این كار بر همه شیعیان آشكار ساخت كه پس از امام عسكرى(علیه السلام)، فرزند ایشان عهده دار منصب امامت هستند. بدین ترتیب توطئه خطرناكى كه خلفاى عباسى، براى نابودى اساس مكتب تشیع طرح ریزى كرده بودند، خنثى شد.
باید دانست عوامل حكومت عباسى پس از شهادت امام عسكرى(علیه السلام)، در صدد برآمدند تا كسى را از سوى خلیفه، مأمور نماز خواندن بر جنازه آن حضرت كنند و به پندار باطل خود، با این كار، پایان دوره امامت را اعلام و خلیفه غاصب عباسى را وارث امامت شیعه معرفى كنند; اما با وجود مقدمه چینى‌هاى بسیارى كه انجام داده بودند، نقشه آنان عملى نشد. هنگامى كه فرد مورد نظر حكومت، آماده نماز خواندن بر پیكر امام یازدهم(علیه السلام)بود، ناگهان كودكى در حدود پنج ساله، با وقار و طمأنینه پیش آمد، آن فرد را كنار زد و خود به اقامه نماز پرداخت. این در حالى بود كه به عنایت خداوند متعال، مأموران حكومتى نتوانستند حتى كوچك ترین عكس العملى از خود نشان دهند. با پایان نماز نیز، پیش از آن كه مأموران حكومتى بتوانند كارى بكنند، آن حضرت از دیدگان غایب شدند. بدین ترتیب، دوره امامت حضرت مهدى(علیه السلام)آغاز شد.
آغاز امامت آن حضرت، به مشیّت الهى و برخى مصالح دیگر، با غیبت همراه بود كه به (غیبت صغرا) مشهور است و تا سال 329 هجرى قمرى به طول انجامید. پس از آن، مرحله جدیدى از غیبت كه به دوره (غیبت كبرا) معروف است، آغاز شد كه تاكنون نیز ادامه دارد. این دوران، سخت ترین دوره امتحان مردم است; زیرا ارتباط مستقیم با امام(علیه السلام)براى همگان میسر نیست و نایب خاصى نیز وجود ندارد تا مردم به وسیله او بتوانند از آن حضرت، كسب تكلیف و پاسخ پرسش‌هاى شان را دریافت كنند.
در توصیف این برهه از زمان، تعبیرهاى بسیارى در روایات وارد شده است كه از وجود فتنه‌هاى بسیار خطرناك حكایت دارد. بشر در این دوره، به دلیل بى توجهى به ارزش‌هاى اصیل الهى و انسانى، با وجود برخوردارى از زندگى به ظاهر زیبا، آراسته و مدرن به زندگى نكبت بارى دچار مى شود. بدین معنا كه هر چند شكم‌ها سیر و زندگى پر زرق و برق خواهد بود، ولى روح‌ها مضطرب، نگران و سرگشته است و از دست دادن هدف و فلسفه درست زندگى، یكایك افراد بشر را به یأس و ناامیدى كشنده اى دچار مى سازد.
در فرهنگ اصیل اسلامى، براى پیش گیرى از دچار شدن به چنین وضعى، تحت عنوان (وظایف دوران غیبت)، رهنمودهاى بسیار مهمى از سوى پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله وسلم) وائمه اطهار(علیهم السلام) ارایه شده است. رعایت این موارد، سبب در امان ماندن از خطر انحراف است; زیرا پاى بند نبودن به احكام الهى و از دست دادن ثبات فكرى و اعتقادى صحیح، سبب آلودگى به فتنه‌هاى آخر الزمان خواهد شد.
امید است با انجام وظایف و تكالیف مربوط به دوره غیبت، بتوانیم در شمار منتظران واقعى آن حضرت باشیم و هنگام ظهور مهدى موعود(عج)، شایستگى هم گامى با آن سوار سبزپوش را به دست آوریم.
بقیة الله خیر الكم ان كنتم مؤمنین
ابوالادیان میگوید: من خدمت حضرت امام حسن عسکری علیه السلام میکردم. نامه‌های آن حضرت را به شهرها میبردم. در مرض موت، روزی من را طلب فرمود و چند نامه‌ای نوشت به مدائن تا آنها را برسانم. سپس امام فرمود: پس از پانزده روز باز داخل سامره خواهی شد و صدای گریه و شیون از خانه من خواهی شنید، و در آن موقع مشغول غسل دادن من خواهند بود. ابوالادیان به امام عرض میکند:ای سید من، هرگاه این واقعه دردناک روی دهد، امامت با کیست ؟ فرمود: هر که جواب نامه من را از تو طلب کند. ابوالادیان میگوید: دوباره پرسیدم علامت دیگری به من بفرما. امام فرمود: هرکه بر من نماز گزارد. ابوالادیان میگوید: باز هم علامت دیگری بگو تا بدانم.
امام میگوید: هر که بگوید که در همیان چه چیز است او امام شماست. ابوالادیان میگوید: مهابت و شکوه امام باعث شد که نتوانم چیز دیگری بپرسم. رفتم و نامه‌ها را رساندم و پس از پانزده روز برگشتم. وقتی به در خانه امام رسیدم صدای شیون و گریه از خانه امام بلند بود. داخل خانه امام، جعفر کذاب برادر امام حسن عسکری را دیدم که نشسته، و شیعیان به او تسلیت میدهند و به امامت او تهنیت میگویند. من از این بابت بسیار تعجب کردم پیش رفتم و تعزیت و تهنیت گفتم. اما او جوابی نداد و هیچ سؤالی نکرد. چون بدن مظهر امام را کفن کرده و آماده نماز گزاردن بود، خادمی آمد و جعفر کذاب را دعوت کرد که بر برادر خود نماز بخواند. چون جعفر به نماز ایستاد، طفلی گندمگون و پیچیده موی، گشاده دندانی مانند پاره ماه بیرون آمد و ردای جعفر را کشید و گفت:ای عمو پس بایست که من به نماز سزاوارترم. رنگ جعفر دگرگون شد. عقب ایستاد. سپس آن طفل پیش آمد و بر پدر نماز گزارد و آن جناب را در پهلوی امام علی النقی علیه السلام دفن کرد. سپس رو به من آورد و فرمود: جواب نامه‌ها را که با تو است تسلیم کن. من جواب نامه را به آن کودک دادم. پس ' حاجزوشا ' از جعفر پرسید: این کودک که بود، جعفر گفت: به خدا قسم من او را نمی شناسم و هرگز او را ندیده ام. در این موقع، عده‌ای از شیعیان از شهر قم رسیدند، چون از وفات امام علیه السلام با خبر شدند، مردم به جعفر اشاره کردند. چند تن از آن مردم نزد جعفر رفتند و از او پرسیدند: بگو که نامه‌هایی که داریم از چه جماعتی است و مالها چه مقدار است ؟ جعفر گفت: ببینید مردم از من علم غیب میخواهند! در آن حال خادمی از جانب حضرت صاحب الامر ظاهر شد و از قول امام گفت:ای مردم قم با شما نامه‌هایی است از فلان و فلان و همیانی( کیسه ای) که در آن هزار اشرفی است که در آن ده اشرفی است با روکش طلا. شیعیانی که از قم آمده بودند گفتند: هر کس تو را فرستاده است امام زمان است این نامه‌ها و همیان را به او تسلیم کن. جعفر کذاب نزد معتمد خلیفه آمد و جریان واقعه را نقل کرد. معتمد گفت: بروید و در خانه امام حسن عسکری علیه السلام جستجو کنید و کودک را پیدا کنید. رفتند و از کودک اثری نیافتند. ناچار ' صیقل ' کنیز حضرت امام عسکری علیه السلام را گرفتند و مدتها تحت نظر داشتند به تصور اینکه او حامله است. ولی هرچه بیشتر جستند کمتر یافتند. خداوند آن کودک مبارک قدم را حفظ کرد و تا زمان ما نیز در کنف حمایت حق است و به ظاهر از نظرها پنهان میباشد. درود خدای بزرگ بر او باد.
سالهای اول زندگی حضرت مهدی(عج) به همین منوال گذشت تا اینکه به سال 260 هجری در سن پنج سالگی پدر عزیزش را از دست داد.
در پی این حادثه غم انگیز، امامت و رهبری شیعیان به آن حضرت انتقال یافت. حضرت در آن زمان از کمالات و دانشهای الهی همان را داشت که دیگر امامان داشتند و این مقام و منزلتی بود که خدای تعالی به حضرت عنایت فرمود..
حضرت مهدی(ع) به دور از دیده مردم میزیست و با افراد اندکی معاشرت داشت. جعفر، عموی آن حضرت با استفاده از این مسئله به دروغ خود را جانشین و وارث حضرت عسگری(ع) معرفی کرد و به همین علت است که او را کذاب لقب داده اند.
ابوالادیان، از خادمان امام حسن عسگری(ع) در ان مورد میگود: صدای شیون از منزل امام حسن(ع) بلند بود و جعفر بن علی برادر آن حضرت را نیز دیدم که بر در خانه نشسته بود و شیعیان نیزاو را تسلیت وتبریک میگفتند(تسلیت برای رحلت برادر وتبریك برای جانشینی) با خود گفتم که اگر این شخص امام باشد امامت از بین میرود! زیرا من پیشتر او رامیشناختم، شراب میخورد و قمار میباخت و تنبور مینواخت. در این حال عقید خادم بیرون آمد و به جعفر گفت: آقای من! برادرت را کفن کردند برخیز و بر او نماز گزار.
جعفر و شیعیان همراه وی داخل شدند. چون در خانه جای گرفتیم دیدیم که پیکر حضرت عسگری صلوات الله عله را کفن کرده برروی تابوتی نهاده اند. جعفر پیش ایستاد که بر برادر نماز گزارد. چون خواست که تکبر گوید ناگاه کودکی گندمگون پیچیده موی و گشاده دندان بیرون آمد و ردای جعفر را کشید و گفت:ای عمو! پس بایست که من سزاوارترم به نماز برپدرم
جعفر که رنگ از چهره اش پریده بود عقب رفت و آن کودک پیش ایستاد و بر پدر نماز خواند
خبر وجود فرزندی از امام حسن عسگری(ع) انتشار یافت و مأموران حکومتی به سعایت جعفر کذاب بر تفتیش و جستجوی خود شدت بخشیدند. در این راه آزار و اذیتهای فراوان برای خانواده حضرت عسگری(ع) فراهم آوردند. ولی تلاشهای آنان حاصلی در بر نداشت.
جعفر کذاب نیز از ادعای خود طرفی نبست و تنها توانست میراث آن حضرت را به یغما برد. در هر حال سلسه امامان دوازده گانه از هم نگسست و امامت الهی ادامه یافت. ولی پیگیری و تعقیب دشمن خطری بس جدی بودکه جان امام دوازدهم را تهدید میکردهمین امر وپار های از عوامل دیگر ایجاب میکرد که آن حضرت در غیبت به سر برند و به دور از دیده مردم زندگی کنند.
البته نهان زیستی مختص حضرت مهدی(عج) نیست بلکه در زندگی بسیاری از پیامبران و خود امامان هم پیشینه دیرینی داشته است. در قرآن مجید از پنهان زیستی پیامبرانی چون حضرت ابراهیم، حضرت موسی و حضرت عیسی یاد شده است. پیامبر اسلام و امامان(ع) مسئله غیبت آخرین حجت را به مردم خاطر نشان میکردند و هر گونه شک و تردید را در این مورد از دلهای آنان میزدودند
غیبت حضرت مهدی(عج)
غیبت امام دوازدهم دو مرحله دارد. یکی غیبت صغری( کوتاه مدت) و دیگری غیبت کبری( دراز مدت). غیبت صغری بنا به قول مشهور از سال 260 هجری، ابتدای امامت حضرت مهدی(عج) آغاز شد و حدود 69 سال به طول انجامید. برخی عالمان چون شیخ مفید و سید محسن امین عاملی آغاز غیبت صغری را از هنگام ولادت آن حضرت به شمار آورده اند، زیرا در آن سالها نیز حضرت به دور از نظرها میزیسته است. با این حساب دوره غیبت صغری 74سال میشود.
حضرت مهدی(عج) در دوره غیبت صغری چهار تن از شیعیان صالح خود را به عنوان سفیر معرفی کردند که هر یک پس از وفات دیگری به انجام این وظیفه بزرگ میپرداختند. این چهار تن سؤالات و مشکلات مردم را به آن حضرت عرضه میکردند و پاسخهای ایشان را به مردم میرساندند.
نخستین واسطه امام و مردم، ابو عمر و عثمان بن سعد عمری بود که پیشتر از جانب امام‌هادی و امام حسن عسگری علیهما السلام نیز به مقام سفارت منصوب شده بود.
پس از درگذشت عثمان بن سعد، فرزند وی، محمد بن عثمان به فرمان امام زمان(عج) منصب پدر را بر عهده گرفت.
شیخ طوسی درباره این پدر و پسر آورده که نامه‌های صاحب الامر(عج) توسط عثمان بن سعید و پسرش ابو جعفر محمدبن عثمان به دست شیعیان و خاصان پدرش ابو محمد(ع) میرسید. این نامه‌ها حاوی امرو نهی و پاسخ به سؤالات شیعیان بود.
محمد بن عثمان در آخر جمادی الاول سال 304 یا 305 هجری از دنیا رفت. هنگامی که حال او در بستر بیماری رو به وخامت گذاشت جماعتی از شیعیان بر بالین وی گرد آمدند و به او گفتند: اگر حادثه‌ای برایتان پیش آید چه کسی به جای شما خواهد بود ؟ او در پاسخ گفت: این ابوالقاسم حسین بن روح بن ابوبحر نوبختی جانشین من است. او سفیر بین شما و صاحب الامر علیه السلام، وکیل او و مورد اطمینان و امین است. به او رجوع کنید و در کارهای مهم به او اعتماد کنید. مرا امر شده بود که این را ابلاغ کنم و ابلاغ کردم.
حسین بن روح نوبختی از زمره ده کارگزار محمد بن عثمان در بغداد بود و سالهای درازی را با او همکاری و معاشرت داشت. این کارگزاران با شیعیان در ارتباط بودند و به امور آنان سامان میدادند. وی در ماه شعبان سال 326 هجری در گذشت.
آخرین سفیر، ابوالحسن علی بن محمد سمری بود که به وصیت حسین بن روح نوبختی از جانب حضرت صاحب الامر(عج) به این منصب انتخاب شد. وی پس از گذشت سه سال در نیمه شعبان سال 329 هجری چشم از جهان فروبست.
مزار این چهار بزرگوار که به ' نواب اربعه' مشهورند در شهر بغداد واقع شده است حساسترین فرازدوران غیبت صغری مرگ علی بن محمد سمری بود. زیرا همزمان با مرگ او دوران ارتباط مستقیم با امام زمان به انجام رسید و عصر غیبت کبری آغاز شد.
شش روز پیش از آن که علی بن محمد سمری از دنیا برود نامه‌ای خطاب به او از ناحیه مقدسه صادر شد که در آن آمده بود: به احدی وصیت مکن که پس از مرگت جایگزین تو شود، چون كه غیبت كبری آغاز شده و دیگر ظهوری در کار نیست مگر پس از اذن خدا عز وجل و آن پس از مدت دراز و سختی دلها و پر شدن زمین از ستم باشد.
به این ترتیب آفتاب طلعت آن حجت الهی به طوری کامل در پس پرده غیبت قرار گرفت و دوران ارتباط مستقیم با آن حضرت به پایان رسید.
با وجود این، آن حضرت امام زمین و زمان است و حجت خدای. گرچه شخص ایشان از ما نهان است ولی حکمش بر ما عیان است. امیرالمؤمنین(ع) بر فراز منبر کوفه فرمود: اگر جسم حجت خدای از دیده مردم در حال هدایتشان پنهان شود دانش و آداب او در دلهای مؤمنان ثابت است و آنها را به کار میبندند.
روشن است که دانش و آداب امام عصر(عج) همان قرآن و سنت او و نیاکان پاک اوست و اهل ایمان تکلیف دارند تا روز قیامت به قرآن و سنت عمل کنند و لحظه‌ای از این کار باز نمانند.
لینک مطلب: https://www.ansarpress.com/farsi/6642
تگ ها:
دلایل قیام امام خمینی/ امام خمینی به مسئله‌ی وابستگی چگونه می‌نگریست؟
